نظریه های شادکامی
پر استفاده ترین و متقن ترین نظریه در بین نظریه های جدید درباره ی شادکامی ، نظریه شادکامی پایدار ( سونیا لوبومیرسکی ) است .
بر اساس بررسی های براتی در الگوی شادکامی پایدار لوبومیرسکی ، عوامل تعیین کننده سطح شادی یا عوامل علّی موثر بر شادکامی افراد ، به سه دسته طبقه بندی می شوند :
یکم. عوامل وضعی یا عوامل تثبیت شده: عوامل وضعی شادکامی، امور ثابت ژنتیکیای هستند که سبب میشوند تا بعضی از افراد، شادمانتر از دیگران به دنیا بیایند. بر اساس مطالعات انجام شده، این عوامل، بیشترین سهم (پنجاه درصد) را در تعیین شادکامی افراد به خود اختصاص دادهاند.
دوم. عوامل مرتبط با شرایط زندگی: شرایط محیطی، به عوامل جمعیتشناختی همچون: سن، وضعیت تأهّل/تجرّد، وضعیت شغلی، سطح درآمد فرد و همچنین به عوامل جغرافیایی و متغیّرهای زمینهای (بافتی) نظیر خانه و منطقه محلّ سکونت، نحوه پر کردن اوقات فراغت و داراییها و مایملک فرد اطلاق میشوند که همگی در یک چیز مشترک اند و آن این که تقریباً ایستا و ثابت اند. بر اساس این نظریه، افراد خیلی سریع با تغییرات محیطی مثبت، به دلیل ویژگی ثابتی که دارند، سازگار میشوند. برای نمونه، اگر چه هر کسی بعد از افزایش دستمزد، پول بادآورده، یا بُرد در قمار، احساس خوشحالی بیشتری میکند، ولی به زودی به آن عادت میکند و تأثیر آن به سرعت از بین میرود. سازگاری سریع با افزایش دستمزد، به این معناست که این روش، فقط زمانی مؤثّر است که مرتّب انجام شود که در آن صورت، بسیار هزینهبراست. به این حالت در نظریههای شادکامی و لذّتهای مثبت، «سازگاری لذّتگرایانه» یا «تردمیل لذّتگرایی» میگویند. برخلاف آن که این عوامله شرایطی بسیار پُر سر و صدا دارند و بخش عمدهای از توجّه مردم و رسانهها را به خود جلب میکنند، تنها حدود ده درصد شادکامی را تبیین میکنند.
سوم. عوامل مرتبط با فعّالیتهای ارادی (قصدمند): مراد از عوامل ارادی/ اختیاری ـ که لوبومیرسکی و شلدون از آنها به عنوان «امیدبخشترین ابزارها برای تغییر دادن سطح شادکامی افراد» یاد میکنند ـ ، «اعمال اختیاری و مستلزم تلاش و کوشش هستند که فرد درگیر آنها میشود. چنین اعمالی میتوانند شناختی (نگرشهای مثبت یا خوشبینانه و پذیرش آنها)، رفتاری (مهربانی کردن نسبت به دیگران به طور مرتّب یا ورزش کردن به طور مرتّب) یا ارادی و قصدمند (تعیین و پیگیری اهداف مهم و معنادار شخصی) باشند. وجه مشترک همه اینها تلاش و تعهّد ارادی (آگاهانه) است».
بر اساس بررسیها، این عوامل، چهل درصد باقیمانده شادکامی پایدار را تأمین میکنند. بنا بر این، بخش اعظم شادکامی پایدار آدمی، به فعّالیتهایی بستگی دارند که افراد، آنها را انتخاب میکنند و هدفمندانه به انجام دادن آنها مبادرت میورزند و چون این اعمال، ویژگی ارادی و انتخابی دارند، در برابر سازگاری، مقاومتر از عوامل شرایطی اند.